ΜΕΛΕΤΕΣ - ΑΝΑΚΛΗΣΕΙΣ

Ο αριθμός των επιστημονικών  άρθρων που δημοσιεύονται διεθνώς είναι απίστευτα μεγάλος. Χιλιάδες μελέτες γράφονται και δημοσιεύονται. Είναι λοιπόν ευνόητο πως δεν είναι δυνατή ούτε η γνώση όλων αυτών των μελετών αλλά ούτε και η αξιολόγηση τους. Από καιρό έχουν δημιουργηθεί ομάδες ελέγχου των διαφόρων δημοσιευμένων μελετών. Έτσι στην πορεία γίνονται επαναξιολογήσεις  με αποτέλεσμα κάθε χρόνο να ανακαλείται πλήθος μελετών. Μεταξύ των μεγάλων χωρών που παράγουν έρευνα, η Σαουδική Αραβία, το Πακιστάν, η Ρωσία και η Κίνα έχουν τα υψηλότερα ποσοστά ανάκλησης τις τελευταίες δύο δεκαετίες.  Φέτος (2023) ο αριθμός των άρθρων που ανακλήθηκαν έχει φτάσει σε υψηλά νούμερα και έχει ξεπεράσει τις 10.000 (Nature 12-12-2023). Το μεγαλύτερο μέρος των φετινών ανακλήσεων αφορούσε σε περιοδικά που ανήκουν στον εκδοτικό οίκο Hindawi. Ο οίκος αυτός είναι μεγάλος, εδρεύει στο Λονδίνο και στο πρόσφατο παρελθόν αγοράστηκε από τον φημισμένο εκδοτικό όμιλο John Wiley. O Hindawi συγκεντρώνει πάσης επιστημονικής ειδικότητας περιοδικά ανοικτής πρόσβασης. Να σημειωθεί ότι τα περιοδικά ανοικτής πρόσβασης θεωρητικά ελέγχουν με κριτές τις υποβαλλόμενες μελέτες, οι οποίες όμως για να δημοσιευθούν πρέπει να καταβληθεί από τους συγγραφείς κάποιο τίμημα οικονομικό, το οποίο συνήθως είναι υψηλό. Αυτό και μόνο αφήνει υπόνοιες για την εγκυρότητα ή όχι μιας μελέτης, αφού υπεισέρχεται το εμπορικό κέρδος. Ήδη από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς αναφέρονται ως λόγοι κακής δημοσίευσης και άρα σωστής ανάκλησης η πρόχειρη εκτίμηση των κριτών και η παρέμβαση-χειρισμός στις οικονομικές δοσοληψίες. Τελευταία, παρεισέφρυσε και η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Στο σημείο που έχει φτάσει η ιατρική τα πάντα είναι πιθανά. Λίγο πιο υψηλό τίμημα, λίγο πιο εύκολα τα πράγματα. Πάντως γίνεται αγώνας κάθε χρόνο από τους ειδικούς για να εντοπιστούν οι εικονικές ή απατηλές μελέτες. Πως όμως να πιστέψεις πια σήμερα όταν προ πολλών πολλών ετών η επί χρόνια διευθύντρια ενός από τα εγκυρότερα, παλαιότερα και μεγαλύτερα ιατρικά περιοδικά (ΝEJM) έλεγε: «δεν πιστεύω στα άρθρα που δημοσιεύονται στο περιοδικό που διευθύνω. Στην πλειονότητα τους δεν είναι αληθή». Αυτά την εποχή που το περιοδικό απέρριπτε πάνω από 80% των υποβαλλόμενων μελετών και όσες δημοσίευε ήταν μετά αυστηρή κρίση. Τότε. Φανταστείτε τι να πιστέψει κανείς σήμερα. Αλλά πλέον αυτά έχουμε, με αυτά πορευόμαστε.